Khi nhà quay phim Lê Bảo Hân tạo nên những thước phim “thần sầu” tại Lễ kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2-9 vừa qua, ít ai biết rằng công nghệ đằng sau những cảnh quay mượt mà ấy đã có lịch sử gần 50 năm, bắt đầu từ giấc mơ của một nhà làm phim ở Philadelphia.
Người đàn ông thay đổi Hollywood
Garrett Brown chưa bao giờ nghĩ rằng sự khó chịu với máy quay rung lắc sẽ đưa ông trở thành người thay đổi ngành điện ảnh thế giới. Sinh năm 1942, Brown đã trải qua nhiều nghề trước khi tìm thấy đam mê với việc quay phim. Nhưng chính sự thất vọng với những hạn chế của thiết bị quay phim thập niên 1970 đã thúc đẩy ông tìm kiếm giải pháp mới.
Ông đã thiết kế một nguyên mẫu với cánh tay khớp nối, đối trọng và dây đeo, tạo ra hiệu ứng trôi nổi như trong giấc mơ. Để chứng minh hiệu quả của phát minh, ông quay đoạn demo 10 phút, trong đó có cảnh bạn gái ông chạy lên xuống các bậc thang của Bảo tàng Nghệ thuật Philadelphia – chính những bậc thang mà sau này Rocky Balboa sẽ chạy lên trong phim.
Bước chân đầu tiên trên màn bạc lớn
Steadicam chính thức sử dụng trong bộ phim “Bound for Glory” (1976). Tuy nhiên, “Rocky” đã thực sự đưa Steadicam lên bản đồ điện ảnh thế giới. Brown điều khiển thiết bị để theo chân Sylvester Stallone qua những cảnh quay gần như không thể thực hiện với công nghệ trước đó.
Stanley Kubrick và sự hoàn thiện công nghệ
Năm 1980, “The Shining” đẩy Steadicam lên tầm cao mới khi Kubrick yêu cầu quay ở góc thấp rất đặc biệt. Cảnh Danny đạp xe ba bánh qua hành lang khách sạn Overlook đã trở thành tượng đài của điện ảnh.
Nghệ thuật của cảnh quay dài
Thập niên 1990 chứng kiến cảnh quay dài lừng danh trong “Goodfellas” với cảnh quay liền mạch qua hộp đêm Copacabana, tạo chuẩn mực cho các cảnh “long take” sau này.
Cuộc cách mạng hiện đại: ARRI Trinity
ARRI Trinity là hệ thống lai giữa Steadicam cơ khí và gimbal điện tử tiên tiến, cho phép các cú máy linh hoạt, chuyển đổi góc quay mượt mà từ góc thấp sang cao trong cùng một cảnh quay.
Nghệ thuật đương đại: Birdman
Phim “Birdman” (2014) sử dụng kỹ thuật Steadicam để tạo ảo giác rằng toàn bộ phim là một cảnh quay dài duy nhất, là đỉnh cao của kỹ xảo và dàn dựng ánh sáng.
Sự kiện A80 và tương lai Steadicam tại Việt Nam
Nhà quay phim Lê Bảo Hân tại lễ diễu binh A80 đã sử dụng Steadicam truyền thống kết hợp ARRI Trinity để tạo nên những cảnh quay mượt mà, sắc nét, khẳng định sự phát triển của công nghệ này tại Việt Nam.
Thách thức của nghề Steadicam
Người vận hành Steadicam cần thể lực vượt trội vì thiết bị nặng từ 15-30kg, đồng thời cần kỹ năng điêu luyện phối hợp toàn thân để tạo nên cú máy mềm mại tuyệt đối.
Di sản và ảnh hưởng
Từ những bậc thang Philadelphia trong “Rocky” đến hành lang ma quái trong “The Shining,” những cảnh quay dài trong “Goodfellas” và “Birdman”, Steadicam đã tạo nên cuộc cách mạng trong cách kể chuyện bằng hình ảnh trên màn ảnh.
